بر اساس گزارش‌هاي سال 90 سرطان روده بزرگ يا کولورکتال (CRC) در بین کل موارد سرطان در استان همدان، حدود 6 درصد را در بر ‌مي‌گيرد و میزان مرگ‌ و ‌میر آن در استان 10 درصد است.

سرطان کولورکتال در سراسر جهان شایع است و سومین علت اصلی مرگ از سرطان در مردان و زنان پس از سرطان ریه و معده است. بروز سالانه سرطان کولورکتال CRC)) در آمریکا 148 هزار و 610 و در ایران 6 تا 9/7 در 100 هزار برآورد شده است.  بروز CRC از سن 40 سالگی آغاز می‌شود و از دهه 60 افزایش چشمگیری پیدا می‌کند.

اپيدميولوژيست و کارشناس طرح CRC گفت: سرطان‌های گوارشی در ایران سهم بسیاری از میزان سرطان‌ها را به خود اختصاص داده‌اند که همین مسئله لزوم توجه به پیشگیری در سطح اول و دوم را ضروری می‌سازد.

 لیلا حلیمی با بيان اينكه خصوصیات اپیدمیولوژیک CRC، در مناطق مختلف جهان متفاوت است، افزود: در ایران بروز سنی این بیماری بسیار پایین‌تر است که با توجه به پیش آگهی بد بیماری در سنین پایین، متأسفانه تعداد مرگ و میر بالاست همچنین بیماری در سطوح اقتصادی- اجتماعی پایین‌تر به صورت پیشرفته‌تر تظاهر می‌کند.

وي عوامل ژنتیک و فامیلی به همراه مواجهه‌های محیطی را از عوامل بروز بیماری دانست و اضافه كرد:‌ سابقه خانوادگی یا شخصی پولیپ‌های کولورکتال، سرطان‌های کولورکتال یا بیماری‌های التهابی روده شامل کولیت اولسروز و بیماری کلون باعث افزایش خطر ابتلا می‌شود.

اين اپيدميولوژيست با بيان اينكه غربالگری افراد با چنین سوابقی باید در سن 40 سالگی و یا 10 سال زودتر از زمان تشخیص سرطان در جوان‌ترین عضو خانواده باشد، گفت: تشخیص بموقع و خارج کردن پولیپ‌های آدنومایی که منشأ بیش از 95 درصد از سرطان‌های کولورکتال است، خطر تشخیص یا مرگ از این سرطان را کاهش می‌دهد.

غربالگري جستجوي سرطان در افراد بدون علامت است

مطالعات متعدد نشان داده‌اند تشخیص بموقع سرطان در مراحل اولیه، بقا را بهبود می‌بخشد و در نتیجه دلیل انجام غربالگری است.

حليمي با اشاره به اينكه انتخاب روش غربالگری برای یک بیمار بدون نشانه تا حدی به سابقه فردی و خانوادگی او بستگی دارد، افزود: سابقه بیماری التهابی روده یا پولیپ‌های کولورکتال یا سرطان، سابقه خانوادگی پولیپ‌های آدنوماتو یا سرطان و برخی از سندروم‌های خانوادگی، بیمار را در معرض خطر بیشتر ابتلا به سرطان کولون قرار می‌دهند و در صورتی که فرد فاقد این عوامل خطرساز باشد، در معرض خطر متوسط در نظر گرفته می‌شود.

وي با تشريح روش‌های مختلف غربالگری سرطان کولون و رکتوم گفت:‌ آزمایش خون مخفی در مدفوع، سیگموئیدوسکوپی، CT کولونوسکوپی، باریم انما و کولونوسکوپی است که به نظر می‌رسد با توجه به پژوهش‌های انجام شده، مشاهده سرتاسر کولون با کولونوسکوپی بهترین روش غربالگری سرطان کولورکتال و پیشگیری از آن در کشور ایران باشد.

ساير اقدامات تشخيصی را شامل نمونه‌برداري، سونوگرافي، ام آر آي، راديوگرافي از قفسه سينه براي كمك به تشخيص گستردگي تومور، اسكن PET، آنژيوگرافي خواند و در پاسخ به سئوالي در مورد کولونوسکوپی گفت: در هنگام کولونوسکوپی یک لوله باریک و سبک که یک دوربین کوچک در آن نصب شده است از طریق مقعد وارد روده می‌شود.

وي اضافه كرد: کولونوسکوپ در رکتوم و کولون هدایت می‌شود و اگر پولیپ دیده شود می‌توان آن را برداشت و بیوپسی گرفت، بنابراین اين روش علاوه بر اينكه يك روش تشخيص قطعي است، يك عمل پيشگيرانه نيز محسوب مي‌شود همچنين در حين انجام كولونوسكوپي، ساير بيماري‌هاي روده از‌جمله بيماريهاي التهابي روده، پوليپ و ديورتيكول و غيره نيز تشخيص داده مي‌شوند.

غربالگري سرطان كولون و ركتوم در همدان

اپيدميولوژيست و کارشناس طرح CRC گفت:‌ مسئول اجراي طرح غربالگري سرطان كولوركتال در همدان، واحد (CRC) است. اين واحد زير نظر واحد پيشگيري و مبارزه با بيماريهاي معاونت بهداشتي همدان فعاليت مي‌كند.

وي افزود: بر اساس پروتکل طرح پیشگیری از سرطان وزارت بهداشت، براي رفاه مراجعين و بيماران، لازم است برنامه غربالگري در مراكز درماني مجهز انجام شود بنابراين بيمارستان شهيد بهشتي به دليل سهولت دسترسي مراجعين شهري و روستايي و نيز موافقت و همكاري رئیس دانشگاه علوم پزشکی همدان، رئيس بيمارستان و پزشك گروه گوارش، براي اجراي طرح انتخاب شده است.

حليمي ياد‌آور شد: تمام مراحل غربالگري از‌جمله مشاوره، كولونوسكوپي نمونه‌گیری و ارسال تست ژنتیک در بيمارستان انجام می‌شود.

10 تا 15 سال زمان براي تبديل نخستين سلول‌های غير‌طبيعي به سرطان روده بزرگ

كارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مركز بهداشت استان همدان با بيان اينكه سن بالا، سابقه فاميلي، پوليپ غددي و سندروم‌های ارثي از علل بیماری و عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ است، شانس ابتلا به اين بيماري را بعد از 50 سالگی دانست.

دکتر شراره نیک‌سیر افزود: در صورت ابتلاي يك نفر از بستگان درجه اول و يا دو نفر از بستگان درجه دوم  شانس ابتلا 2 تا 3 برابر افزايش می‌یابد همچنين در صورت ابتلاي يك نفر از بستگان درجه اول كه قبل از سن 50 سالگي مبتلا شده باشد شانس ابتلاي فرد 3 تا 4 برابر افزايش می‌یابد.

وي يافتن خانواده‌هاي داراي نقايص ژنتيك در سنين پایین‌تر براي شروع زودتر اقدامات غربالگري و پيشگيري را با‌اهميت خواند و گفت: شايع‌ترين علامت سرطان روده بزرگ دفع خون از دستگاه گوارش است كه می‌تواند به صورت وجود خون مخفي در مدفوع، خونريزي از روده، تيره شدن مدفوع و کم خوني و فقر آهن غير قابل توجيه ظاهر شود.

كارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مركز بهداشت استان همدان در ادامه با بيان اينكه غربالگري، جستجوي سرطان در افراد بدون علامت است گفت: از زماني كه نخستين سلول‌های غير‌طبيعي شروع به رشد به صورت پوليپ می‌کنند، 15 -10 سال طول می‌کشد تا به سرطان روده بزرگ تبديل شوند.

وي افزود: تعداد زيادي از بيماران در مراحل اوليه سرطان بدون علامت هستند، با انجام غربالگري می‌توان سرطان‌های روده بزرگ را در مراحل اوليه كه بيماري قابل درمان است پيدا كرد، همچنين در برخي از افراد با برداشتن پوليپ‌ها حين كولونوسكوپي قبل از اينكه شانس بدخيمي پيدا كنند از ابتلا به سرطان پيشگيري كرد.

دکتر نیک‌سیر در پاسخ به سؤالي در مورد كولونوسكوپ گفت: یک وسیله آندوسکوپی است که توسط آن پزشک می‌تواند تمام روده بزرگ را مشاهده كرده و برداشت پوليپ‌ها و نمونه‌برداري از ضايعات مشكوك را در همان مرحله انجام دهد. به منظور ارزیابی کامل روده بزرگ، لازم است روده بزرگ به اندازه کافی تمیز و تخلیه شده باشد که امکان بررسی هر نوع ضایعه مقدور باشد.

اگر نتيجه کولونوسکوپی طبیعی باشد، نوبت بعدی انجام آن 10-5 سال بعد است كه بستگی به نظر پزشک معالج دارد.

وي با اشاره به نحوه درمان سرطان روده بزرگ تصريح كرد: اگر بيماري در مراحل اوليه تشخيص داده شود شانس بهبودي و طول عمر بيماران بيشتر و روش‌های درماني به كار رفته ساده‌تر و كم‌عارضه‌‌تر خواهد بود.

كارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مركز بهداشت استان همدان خاطر‌نشان كرد: روش‌های درماني شامل جراحی، شيمي درمانی و اشعه درمانی است كه بسته به مرحله تشخيص بيماري از يك يا هر سه روش استفاده می‌شود.