سلامتي امروزه به عنوان يک مفهوم پويا و چند بعدي مورد توجه قرار مي‎گيرد و داراي ابعاد جسمي، روحي، معنوي، عاطفي، ذهني، ارتباطي و اجتماعي است.

جنبه مثبت سلامتي، تندرستي ناميده مي‌شود. تندرستي مجموعه‌اي متعادل از ابعاد اجتماعي روحي، عاطفي، ذهني، ارتباطي و جسمي است که توانايي‌هاي بالقوه فرد را براي يك  زندگي مولد و موثر، بالفعل می‌کند و مشارکت او را در اجتماع افزايش مي‌دهد.

با وجود پيشرفت‌هايي که در کنترل بيماري‌هاي واگير و عفوني در 100 سال گذشته حاصل شده است، امروزه طول عمر مفيد مردم جهان، مجدد رو به کاهش می‌رود. علت اين کاهش، افزايش ابتلا به بيماري‌هاي مزمن و غير واگير نظير سکته‌هاي قلبي و مغزي، ديابت و... است. عوامل خطر متعددي، احتمال ابتلاي به اين بيماري‌ها را افزايش مي‌دهند و اصلاح شيوه زندگي بيش از هر روش ديگري در پيشگيري از بيماري و مرگ زودرس، مؤثر است.

جنبه‌هاي زندگي سالم شامل تغذيه صحيح، فعاليت جسماني منظم، کنترل استرس، رعايت بهداشت فردي، مراقبت از استخوان‌ها و مفاصل، عدم استعمال دخانيات، عدم سوء مصرف مواد مخدر، خواب راحت، روابط زناشويي سالم، برقراري روابط اجتماعي، مراجعه بموقع برای مراقبت‌هاي بهداشتي و درماني، فعاليت جسماني منظم، تغذيه مناسب و کنترل استرس؛ بيش از ساير جنبه‌هاي زندگي در ارتقای سلامت فرد موثر هستند به طوري كه با اصلاح اين موارد، تأثير بسزايي در وضع سلامت فرد ايجاد مي‌شود.

*تحقيقات تغذيه‌اي نشان مي‌دهد افرادي كه طول عمر بيشتري دارند از خصوصيات زیر بهره‌مند بوده‌اند.

هر روز به طور مرتب صبحانه مي‌خورند، تغيير وزن كمي دارند و تقريبا هميشه وزن ثابتي دارند، وزن خود را در محدوده طبيعي نگه مي‌دارد (نمايه توده بدني 18 تا 25 سال در بزرگسالان و 22 تا 25 سال در سالمندان)، ميوه و سبزي تازه در برنامه غذايي روزانه آنها وجود دارد، تعادل و تنوع را در رژيم غذايي روزانه از كودكي تا سالمندي رعايت كرده‌اند (مصرف پنج گروه غذايي نان و غلات، شير و لبنيات، گوشت و حبوبات، ميوه و سبزيجات)، در شش ماه اول زندگي با شير مادر تغذيه شده‌اند، چربي كمتري مصرف مي‌كنند بويژه  از مصرف روغن‌هاي جامد خودداري کرده و روغن‌هاي مايع گياهي را جايگزين کرده‌اند و بيشتر غذاها را به صورت آب‌پز و بخارپز استفاده مي‌كنند، مصرف نمك را محدود كرده‌اند، مصرف دو تا سه وعده ماهي در هفته را در برنامه غذايي خود دارند، از مصرف غذاهاي نمك سود، سوسيس، كالباس و ساير مواد غذايي فرآوري شده پرهيز مي‌كنند، حداقل سه بار در هفته و هر بار 30 تا 60 دقيقه به طور منظم و مداوم ورزش مي‌كنند، از استعمال مواد دخاني، مخدر، محرك و مصرف خودسرانه دارو خودداري مي‎کنند و روابط اجتماعي و معاشرت‌هاي خود را با دوستان و بستگان حفظ  مي‌كنند. این افراد براي كنترل استرس درباره نگراني‌هاي خود با ديگران صحبت مي‌كنند، از خود، اطرافيان و محيط زندگي انتظارات واقع‌بينانه‌اي دارند، ارتباط نزديك و صميمانه‌اي با خانواده دارند، در امور فرهنگي و مذهبي شركت مي‌كنند، در اوقات فراغت به كارهاي مورد علاقه خود مي‌پردازند و ورزش و فعاليت بدني منظم در برنامه روزانه خود دارند.

گروه سلامت خانواده معاونت بهداشتي دانشگاه